Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун ҳуҷҷати стратегии давлатӣ дорои аҳаммияти методологӣ барои таҳлили равандҳои рушди устувор буда, ҳамзамон вазифаи ҷамъбасти натиҷаҳо ва ташхиси илмии самтҳои рушди минбаъдаро иҷро мекунад. Аз нигоҳи илмҳои сиёсӣ, иқтисод ва иҷтимоиёт, Паём на танҳо маҷмӯи дастурҳо, балки модели консептуалии рушди кишварро дар шароити тағйирёбандаи ҷаҳонӣ пешниҳод менамояд. Дар ин матн рушди устувор ҳамчун низоми мутавозини амният, иқтисод, сармояи инсонӣ ва ҳувияти фарҳангӣ баррасӣ мегардад.

Дар назарияи рушди устувор, суботи сиёсӣ ва волоияти қонун ҳамчун «шартҳои ибтидоӣ» баромад мекунанд. Паёми Пешвои миллат ин назарияро бо таҷрибаи миллии Тоҷикистон пайванд медиҳад. Таъкид ба сулҳу субот, ваҳдати миллӣ ва қонунмандӣ нишон медиҳад, ки рушди иқтисодӣ ва иҷтимоӣ бе пояи устувори сиёсӣ имконнопазир аст.

Баргузории интихобот дар доираи қонун ва таҳкими институтҳои давлатӣ далели расидан ба сатҳи муайяни камолоти сиёсӣ мебошад. Ҳалли масъалаҳои сарҳадӣ бо кишварҳои ҳамсоя низ ҳамчун омили паст кардани хавфҳои минтақавӣ ва фароҳам овардани фазои мусоиди рушд баррасӣ мегардад.

Паём амнияти миллиро дар доираи равиши системавӣ таҳлил мекунад. Терроризм, экстремизм, ҷинояткории муташаккил ва таҳдидҳои киберӣ ҳамчун унсурҳои як шабакаи хавфҳои фаромиллӣ арзёбӣ мешаванд. Аз нигоҳи илмӣ, чунин равиш нишон медиҳад, ки амният на танҳо вазифаи сохторҳои қудратӣ, балки шарти рушди устувори иҷтимоию иқтисодӣ мебошад. Ин мавқеъ бо консепсияи «амнияти инсон» мутобиқат дошта, сиёсати Тоҷикистонро бо меъёрҳои муосири байналмилалӣ ҳамоҳанг месозад.

Паёми соли 2025 гузариш ба модели нави рушди иқтисодиро асоснок менамояд. Афзоиши ММД ва суръати рушди воқеӣ далели устувории макроиқтисодӣ мебошанд. Саноатикунонии босуръат, иқтисоди рақамӣ, зеҳни сунъӣ ва иқтисоди «сабз» ҳамчун самтҳои афзалиятнок муайян мешаванд. Аз нуқтаи назари иқтисоди институтсионалӣ, ин раванд гузариш ба иқтисоди ба дониш асосёфта мебошад, ки рақобатпазирии кишварро дарозмуддат таъмин мекунад.

Яке аз ҷанбаҳои инноватсионии Паём таваҷҷуҳ ба рақамикунонии идоракунии давлатӣ аст. Таҷрибаи ҷорӣ намудани низоми биллингӣ дар соҳаи энергетика ҳамчун мисоли амалӣ нишон медиҳад, ки технология метавонад самаранокии идоракунӣ ва шаффофиятро баланд бардорад. Аз нигоҳи илми идоракунӣ, коҳиши омили инсонӣ ва автоматизатсия ба паст шудани сатҳи фасод ва беҳтар гардидани қабули қарорҳо мусоидат менамояд. Ин раванд асоси ташаккули «давлати рақамӣ» (digital government) мебошад.

Энергетика дар Паём ҳамчун пояи истиқлолияти иқтисодӣ ва амнияти миллӣ баррасӣ мегардад. Истифодаи захираҳои гидроэнергетикӣ ва рушди энергияи барқароршаванда Тоҷикистонро ба модели рушди «сабз» наздик месозад. Аз нигоҳи иқтисоди экологӣ, ин равиш ҳамзамон ҳифзи муҳити зист ва рушди иқтисодиро таъмин мекунад. Пайваст намудани энергетика бо иқтисоди рақамӣ ва марказҳои коркарди маълумот имкониятҳои нави рушди технологиро фароҳам меорад.

Дар назарияи рушди дарозмуддат, сармояи инсонӣ омили калидӣ ба ҳисоб меравад. Паём ба рушди маориф, илм ва тандурустӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир мекунад. Таъкид ба фанҳои дақиқ, табиатшиносӣ ва забонҳои хориҷӣ Тоҷикистонро ба фазои рақобатпазири байналмилалӣ ворид месозад. Пешниҳод оид ба тақвияти таҳқиқоти криосфера ва рушди илмҳои вобаста ба пиряхҳо мавқеи илмии кишварро дар сатҳи байналмилалӣ тақвият медиҳад ва бо ташаббусҳои глобалии Тоҷикистон дар соҳаи об ва иқлим ҳамоҳанг аст.

Паём фарҳангро унсури муҳими рушди устувор медонад. Аз нигоҳи иҷтимоӣ, ҳифзи мероси фарҳангӣ ва эътирофи байналмилалии он омили таҳкими ҳувияти миллӣ ва ҳамбастагии ҷомеа мебошад. Эътирофи ёдгориҳо ва ҷашнҳои миллӣ дар сатҳи ЮНЕСКО нишон медиҳад, ки рушди фарҳангӣ ҷузъи ҷудонопазири сиёсати давлатӣ ва рушди устувор аст.

Хулоса, Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ҳуҷҷати стратегии илмӣ-таҳлилӣ нишон медиҳад, ки рушди устувор танҳо дар ҳамгироии суботи сиёсӣ, амнияти миллӣ, иқтисоди рақамӣ, энергетикаи «сабз» ва сармояи инсонӣ имконпазир аст. Паём Тоҷикистонро ҳамчун давлати дорои модели хоси рушди устувор муаррифӣ намуда, барои даҳсолаи оянда заминаи назариявӣ ва амалии пешрафти кишварро фароҳам месозад.

Сафаров Темурмалик Ниёзович, омӯзгори кафедраи баҳисобгирии бухгалтерӣ, таҳлил ва аудити ДДТТ