Тӯли беш аз се даҳсола, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушди илму маориф дар Тоҷикистони соҳибистиқлол нақши муҳим ва арзанда доранд. Талошҳои шабонарӯзии Сарвари давлат боиси рушди босуръати соҳаҳои илмӣ ва таълимӣ дар кишвар гардиданд. Бо мақсади тақвияти заминаҳои моддиву техникии илми ватанӣ, Ҳукумати ҷумҳурӣ маблағгузорӣ ба ин соҳаро ба таври назаррас афзоиш дод. Ҷудо гардидани 1 миллиарду 607 миллион сомонӣ барои ин соҳа имконият фароҳам овард, ки сохтори Академияи илмҳо мукаммал гардонида шавад. Ин раванд соли 2020 ба таъсиси Академияи миллии илмҳо анҷомид.

Дар давраи соҳибистиқлолӣ, бо истифода аз буҷети давлатӣ ва сармояи хориҷӣ, беш аз 1400 лоиҳаи сармоягузории давлатӣ ба маблағи 36 миллиард сомонӣ амалӣ гардид. Ин лоиҳаҳо барои рушди инфрасохтори илмӣ ва таълимӣ саҳми арзанда гузоштанд. Ҳоло дар кишвар 724 лоиҳаи сармоягузории давлатӣ ба маблағи умумии 152 миллиард сомонӣ амалӣ шуда истодааст, ки даҳҳо аз ин лоиҳаҳо ба соҳаи илм равона гардидаанд.

Маблағгузорӣ ба соҳаи илм низ дар тӯли солҳо ба таври назаррас афзоиш ёфтааст. Агар соли 1992 ба соҳаи илм ҳамагӣ 58 ҳазор сомонӣ равона гардида бошад, дар соли 2023 ин рақам ба 180 миллион сомонӣ расид ва дар буҷети соли 2024 зиёда аз 225 миллион сомонӣ пешбинӣ шудааст.

Дар давоми беш аз 30 соли соҳибистиқлолӣ зиёда аз 3900 муассисаи таҳсилоти умумӣ, аз ҷумла гимназияҳо, литсейҳо, коллеҷҳо ва донишгоҳу донишкадаҳо ташкил карда шуданд. То замони истиқлол, дар кишвар 13 муассисаи таҳсилоти олӣ бо 65 ҳазор донишҷӯ фаъолият дошт. Ҳоло ин рақам ба 47 ва шумораи донишҷӯён ба зиёда аз 220 ҳазор нафар расидааст, ки ин нишонаи афзоиши қариб чор баробар мебошад.

Аз соли 2001 то соли 2019 дар сохтори Академияи миллии илмҳо муассисаҳои нави илмиву таҳқиқотӣ, аз ҷумла пажӯҳишгоҳҳои масъалаҳои об, гидроэнергетика, экология, иқтисод ва демография, фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқ, Агентии амнияти ядроӣ ва радиатсионӣ, Маркази илмии Хатлон ва Маркази синошиносӣ таъсис дода шуданд.

Истиқлоли давлатӣ шароит фароҳам овард, ки таҳқиқи илмии дастовардҳои моддиву маънавӣ ва мероси фарҳангӣ вусъати бесобиқа пайдо кунад. Як силсила ташаббусҳои Тоҷикистон дар ҳалли масъалаҳои глобалии обу иқлим аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ дастгирӣ ёфта, қатъномаҳои дахлдори Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид қабул гардиданд.

Дар маҷмӯъ, талошҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои рушди илму маориф боиси пешрафт ва инкишофи босуръати ин соҳаҳо дар Тоҷикистон гардидааст, ки дар натиҷа кишвар дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун миллати тамаддунсозу фарҳангсолор ва илмпарвар муаррифӣ мегардад.

Бо талошҳои Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати мамлакат, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тӯли даврони соҳибистиқлолӣ дар соҳаҳои илму маориф ба дастовардҳои назаррас ноил гардид. Бар асоси ин талошҳо, кишвар тавонист, ки шумораи муассисаҳои таҳсилоти умумӣ ва олии касбиро ба таври назаррас афзоиш дода, муҳити мусоид барои таҳсил ва таҳқиқот фароҳам оварад. Ҷалби сармояи дохиливу хориҷӣ барои рушди илму маориф низ аз ҷумлаи дастовардҳои муҳими ин давра мебошад.

Дар маҷмӯъ, нақши Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушди илму маорифи Тоҷикистони соҳибистиқлол хеле арзанда ва муҳиму беназир аст. Бо дастгирии Ҳукумати мамлакат ва сиёсати оқилонаи Пешвои миллат, соҳаҳои илму маориф дар Тоҷикистон рушд ёфта, ба сатҳи нав баромаданд. Ин талошҳо ва дастовардҳо ояндаи дурахшони миллатро дар соҳаҳои илму маориф таъмин мекунанд ва барои наслҳои оянда заминаи мустаҳкам мегузоранд.

Машокиров Ҷ.Н., муовини ректор оид ба илм

ва робитаҳои байналмилалии ДДТТ